Introductie tot microfoons

Het lijkt misschien voor zich te spreken, toch is het goed om te beseffen dat de keuze van microfoon een enorme invloed op een opname kan hebben. Als je de kenmerken van alle verschillende soorten microfoons kent, kan je ook de juiste keuze voor elke opname maken!

Hoe werkt een microfoon?

In de basis zijn microfoons omvormers. Een omvormer is een elektrisch apparaat dat energie van de ene vorm in de andere vorm verandert. In dit geval verandert de microfoon geluid (oftewel akoestische energie) in een audiosignaal (elektrische energie).

Zoals je wellicht weet is geluid in feite niets anders dan verandering in de luchtdruk. Het component dat elke microfoon gemeen heeft, is het diafragma. Wanneer geluid het diafragma raakt, vibreert het, en wordt die vibratie omgezet in een elektrisch signaal.

Deze basiskennis is eigenlijk alles wat je als muzikant, zanger of producer nodig hebt.

Verschillende types microfoons

Er zijn eindeloos veel soorten microfoons, met elk hun eigen eigenschappen. Toch vallen ze allemaal onder drie categorieën.

• Dynamische microfoons
• Condensatormicrofoons
• Ribbon microfoons

Dynamische microfoons

Als je aan een microfoon denkt, denk je ongetwijfeld aan het archetype van elke microfoon: de SM58. Die microfoon is zo’n goed voorbeeld, dat iedereen hem wel eens heeft gezien. Een dynamische microfoon is het meest voorkomende type microfoon. Ze zijn relatief goedkoop, ze kunnen zowel in studio- als bij live registraties worden gebruikt. Ze zijn duurzaam en goed bestand tegen allerlei verschillende situaties.

Ze zijn dan ook minder gevoelig dan een condensatormicrofoon. Ze nemen minder details op, en worden daarom ook vaker live dan in de studio gebruikt. Toch hebben ze ook in de studio hun nut.

Condensatormicrofoons

De condensatormicrofoon is de go-to microfoon voor elke studio. Het zijn gevoelige microfoons, bij uitstek geschikt om elk detail op te vangen. Om deze reden gebruik je op het podium ook bijna nooit een condensatormicrofoon: deze zal te snel rondzingen.

Je hebt groot- en kleinmembraan condensatormicrofoons. Een kleinmembraan is bij uitstek geschikt om hogere frequenties op te vangen, want deze zal ze op een evenwichtige manier weergeven. De lage frequenties worden minder opgenomen, dat vaak een voordeel kan zijn bij een juiste keus.

Een grootmembraan neemt het volledige frequentiebereik op, wat soms een voordeel en soms een nadeel kan zijn.

Elke condensatormicrofoon heeft +48v (oftewel fantoomvoeding) nodig om te werken.

Ribbon microfoons

De laatste categorie zie je het minst vaak, maar ze zijn daarom niet minder nuttig. Ribbon microfoons zijn relatief duur, en erg kwetsbaar. Sterker nog: waar condensatormicrofoons fantoomvoeding nodig hebben, kunnen ribbon microfoons beschadigd raken door er 48 volt doorheen te sturen.

Ze hebben hun naam te danken aan een metalen ‘lintje’ dat in een magnetisch veld is opgehangen. Dit lint is de omvormer die het geluidssignaal in een elektrisch signaal omzet.

Ribbon microfoons zijn over het algemeen iets minder helder dan condensatormicrofoons, en juist daarom zijn ze vaak zo geliefd. Hoge frequenties klinken minder schel en een opname klinkt vaak prettig warm.

Omdat ze van zichzelf weinig gain produceren, hebben ribbon microfoons vaak een externe microfoonvoorversterker nodig om genoeg volume te krijgen.

Opnamepatronen

Microfoons nemen niet allemaal op dezelfde manier geluid op. Er zijn veel verschillende vormen (zogenaamde polar patterns), die allemaal voor verschillende situaties geschikt zijn.

• Omnidirectioneel: neemt in alle richtingen geluid op.
• Cardioïde: neemt voornamelijk aan de voorkant geluid op, aan de zijkanten een beetje, en aan de achterkant nauwelijks. Weergeven in een diagram ziet het patroon er uit als een hart, vandaar de naam.
• Hypercardioïde: vergelijkbaar met de cardioïde microfoon, maar neemt nog minder geluid op aan de zijkanten en de achterkant.
• Supercardioïde: neemt net zo veel op aan de voorkant als een cardioïde microfoon, maar pikt nog minder geluid op aan de achterkant en zijkant dan een hypercardioïde microfoon.
• Bi-directioneel/figure eight: Neemt zoveel aan de voor- als achterkant op. Nauwelijks aan de zijkanten.
• Shotgun: wordt zo genoemd omdat je ze kan richten op een bron en omdat ze niet of nauwelijks aan de zij- en achterkant opnemen. Wordt veel gebruikt in buitenopnames en televisie.

Frequentieweergave

Elk type microfoon neemt op zijn eigen manier het geluid op. Het loont daarom om goed naar de frequentieweergave van een microfoon te kijken voordat je hem gebruikt. Een microfoon kan een bron vaak complementeren of juist verslechten. Iemand met een schel stemgeluid wil je eerder een warmere microfoon geven dan een microfoon die hoge frequenties een boost geeft.

Er lijken eindeloos veel keuzes en niet iedereen heeft de luxe om te werken in een studio, of thuis zo veel microfoons te hebben. Des te verstandiger is het om voor je een microfoon aanschaft te bedenken bij wat voor type jij baat hebt. Wat sluit aan bij wat je wil opnemen, in welke ruimte, en welke sound je voor ogen hebt.

Laat je goed informeren, maar, belangrijker nog: probeer hem het liefst gewoon uit.